Κι οι μεγάλοι κλαίνε
1.Τα ανίψια μου με μαθαίνουν τόσα πολλά πράγματα.
Δεν θυμάμαι πώς και γιατί , αλλά πριν κάποιες μέρες ο ανιψιός μου μου είπε:
''Ναι αλλά εσείς οι μεγάλοι δεν κλαίτε, εγώ που είμαι μικρός κλαίω όμως''
''Κάνεις λάθος'', του είπα. ''Κι οι μεγάλοι κλαίνε όταν είναι στεναχωρημένοι.''
''Δηλαδή κι εσύ στεναχωριέσαι;'' με ρώτησε.
''Εννοείται. Αν γίνει κάτι που δεν μου αρέσει θα στεναχωρηθώ και μπορεί και να κλάψω''
2.Περπατούσα για να γυρίσω σπίτι και σκεφτόμουν ότι όταν χτυπάμε το μικρό μας δαχτυλάκι σε κάποιο έπιπλο το πρώτο που συμβαίνει αυτόματα είναι να νιώσουμε τον πόνο, ύστερα να θυμώσουμε και ίσως να κατεβάσουμε κάποιο καντήλι κι ύστερα θα κοιτάξουμε τριγύρω μας για να προσπαθήσουμε να καταλάβουμε πώς συνέβη αυτό, πού χτυπήσαμε, γιατί χτυπήσαμε και τι συνέβη πριν χτυπήσουμε ώστε να μην ξανασυμβεί. (παρ'όλο που ξέρουμε ότι θα ξανασυμβεί')
3.Πριν από καιρό είχα αναφέρει σε κάποιον ένα ρητό του Λειβαδίτη που λέει:
Το βράδυ έχω βρει έναν ωραίο τρόπο για να κοιμάμαι. Τους συγχωρώ όλους έναν έναν.
4. Διάβασα ένα βιβλίο τις τελευταίες μέρες, ''Οι φυλακές της παιδικής μας ηλικίας'' .
Κράτησα πολλά και κυρίως δύο λέξεις. Πόνος και Θυμός.
Το αγαπημένο μου πράγμα στη ζωή μου μάλλον είναι η στιγμή που αυτά που πίστευα καταρρέουν και πρέπει να δοκιμάσω νέες μεθόδους, όπως η αγαπημένη στιγμή ενός επιστήμονα είναι όταν ένα δεδομένο δεν κολλάει σε μια παλιά θεωρία και πρέπει να σκεφτεί μια καινούρια ανατρέποντας όλη του την κοσμοθεωρία. Δεν είναι ευχάριστο γιατί οι πεποιθήσεις μας μας κάνουν να νιώθουμε ασφαλείςς και πως έχουμε τον έλεγχο των πραγμάτων, ταυτόχρονα όμως είναι και αρκετά απελευθερωτικό διότι έφτασε επιτέλους η στιγμή για μια νέα αρχή. Βλέπουμε ότι οι τρόποι που αντιμετωπίζουμε τις καταστάσεις μπορεί να είναι αποτελεσματικοί σε κάποιες καταστάσεις και όχι όλες και πώς ίσως για κάποιες καταστάσεις θα μπορούσαμε να βρούμε πιο αποτελεσματικούς τρόπους. Άλλωστε θα αντιμετώπιζες το ίδιο μια παρεξήγηση με τον κολλητό σου φίλο και με έναν άγνωστο; Όχι. Η παρεξήγηση με τον άγνωστο δε θα ήταν τόσο σημαντική μέσα σου(λογικά) και ο τρόπος που θα επικοινωνούσες με τους δύο αυτούς ανθρώπους θα ήταν πολύ διαφορετικός δεδομένου ότι η οικειότητα που έχεις με τον κολλητό σου για παράδειγμα, είναι πολύ μεγαλύτερη.
Το να επιλέξει κανείς να κατανοήσει τις πράξεις, τα λόγια, τη συμπεριφορά ενός ανθρώπου από τον οποίο έχει πληγωθεί και τελικά να τον συγχωρέσει για να μπορέσει να είναι ήρεμος μέσα του έχει μια λογική όταν συμβεί την κατάλληλη χρονική στιγμή. Ίσως δεν έχει λογική όταν η κατανόηση και η συγχώρεση έρχονται αυτόματα χωρίς να επιτραπεί στον άνθρωπο πρώτα να βιώσει πόνο και θυμό. Μπορούμε να σταματήσουμε τον πόνο που νιώθει το μικρό μας δαχτυλάκι τη στιγμή που χτυπάμε εάν αρχίσουμε να λέμε ''Ήταν πολύ λογικό να χτυπήσω καθώς περπατούσα γρήγορα και κοιτούσα πίσω μου γιατί κάτι άκουσα και ήθελα να δω τι είναι''; Όχι δεν μπορούμε. Είναι το φυσιολογικό να βιώνουμε τον πόνο. Ο πόνος μας δείχνει ότι κάποιο μέρος του σώματός μας κινδύνεψε να πάθει κακό. Είναι μηχανισμός του οργανισμού μας. Χτυπάμε, πονάμε, συνειδητοποιούμαι ότι κάτι κακό συνέβη, ελέγχουμε το σημείο από όπου έρχεται ο πόνος για να δούμε πόσο χτυπήσαμε ώστε να καταλάβουμε ποια θα πρέπει να είναι η επόμενή μας κίνηση. Το δάχτυλο είναι στη θέση του; Ματωσε; Μήπως θέλει ραμματα; Αν καθίσω λίγο θα περάσει; Πρέπει να πάω στο νοσοκομείο;
Για να τα καταλάβουμε όμως αυτά πρέπει οπωσδήποτε να βιώσουμε τον πόνο.
Αν κάτι στη ζωή μας μας πληγώσει, αυτόματα θα δημιουργηθούν συναισθήματα.
Οφείλουμε στον εαυτό μας να τα βιώσουμε
Έχουμε δικαίωμα να κλάψουμε. Να πούμε:
Νιώθω λυπημένος.
Νιώθω εξαπατημένος.
Νιώθω πληγωμένος.
Νιώθω προδομένος.
Νιώθω απογοητευμένος.
Νιώθω απελπισμένος.
Νιώθω θυμωμένος.
Νιώθω ντροπιασμένος.
Έχουμε δικαίωμα να νιώσουμε άσχημα για τον άνθρωπο που συνέβαλε στο να νιώσουμε άσχημα. Έχουμε δικαίωμα να θυμώσουμε μαζί του.
Κι όταν νιώσουμε τον πόνο, τον θυμό, όταν ''πενθήσουμε'' γιαυτό το άσχημο γεγονός που συνέβη , χωρίς να μπω στη διαδικασία να προσδιορίσω πόσο θα κρατήσει αυτό το πένθος γιατί μπορεί να κρατήσει 5 λεπτά, 2 μέρες, 2 χρόνια, τότε θα είμαστε έτοιμοι να κατανοήσουμε και να συγχωρήσουμε. Διαφορετικά εαν δεν βιώσουμε συναισθήματα κινδυνεύουμε να χάσουμε την ανθρώπινη μας υπόσταση. Κινδυνεύουμε να ξεχάσουμε τι σημαίνει να βιώνουμε όχι μόνο τα άσχημα αλλά και τα όμορφα συναισθήματα. Γιατί δεν είναι μόνο τα άσχημα αλλά είναι και τα όμορφα συναισθήματα που μαθαίνουμε να απωθούμε. Όπως όταν πετυχαίνουμε κάτι και δεν επιτρέπουμε στον εαυτό μας να νιώσει χαρά, περηφάνια, ενθουσιασμό ίσως γιατί ''πάμε για τον επόμενο στόχο'' ή ''κάτι μπορεί να συμβεί και να χαλάσει''.
Ακόμα κι όταν συμβαίνει κάτι που εμείς είμαστε οι μοναδικοί που συμμετείχαν, για παράδειγμα μια προσωπική αποτυχία τότε και πάλι δεν χρειάζεται να βιαστούμε να εκλογικεύσουμε τον πόνο και να πούμε
''Το ήξερα ότι θα συμβεί, δεν πειράζει''
''Έλα τώρα μην αρχίζεις τα μυξοκλάματα, είσαι δυνατός''
''Έλα δεν είσαι παιδάκι για να κάνεις έτσι''
''Οι άντρες δε κλαίνε''
Πειράζει. Κλάψε. Στεναχωρήθηκες. Πώς να μη στεναχωρηθείς; Ήθελες κάτι τόσο πολύ και τελικά δεν το πέτυχες. Ναι δεν το πέτυχες σήμερα, θα ξαναπροσπαθήσεις αύριο. Αλλά αν θες κλάψε. Θρήνησε σήμερα, ξαναπροσπάθησε αύριο. Βγάλε από μέσα σου το βάρος της απογοήτευσης. Θύμωσε ίσως με τον εαυτό σου. Ψάξε μια αγκαλιά κι αν δεν βρεις , αγκάλιασε τον εαυτό σου. Όταν θα είσαι έτοιμος πες όλα αυτά που ξέρεις στον εαυτό σου. Ότι δεν είσαι τέλειος, ότι είσαι άνθρωπος, ότι θα ξαναπροσπαθήσεις, ότι δεν χάθηκε ο κόσμος, ότι έχεις κι άλλες ευκαιρίες.
Κι οι μεγάλοι κλαίνε όταν είναι στεναχωρημένοι. Κι οι μεγάλοι στεναχωριούνται κι ας μην κλαίνε. (δεν κλαίνε το ίδιο εύκολα όλοι οι άνθρωποι. κάποιοι μπορεί να εκφράσουν την λύπη τους με άλλους τρόπους). Κι οι μεγάλοι πληγώνονται. Σίγουρα δε θα πέσουμε στο πάτωμα ενός καταστήματος και θα κλάψουμε όπως μπορεί να κάνει ένα παιδί 3 χρονών. Μάθαμε με τα χρόνια τι είναι κοινωνικά αποδεκτό. Αλλά αυτό δε σημαίνει ότι είμαστε αυτοί οι ατρόμητοι σουπερήρωες που κάποτε σαν παιδιά πιστεύαμε ότι ήταν οι γονείς μας. Το να βιώσουμε τα άσχημα συναισθήματα δεν μας κάνει αδύναμους και το να βιώσουμε τα όμορφα συναισθήματα δεν μας κάνει αφελείς.
Ό,τι καταλάβατε, καταλάβατε.
Δεν θυμάμαι πώς και γιατί , αλλά πριν κάποιες μέρες ο ανιψιός μου μου είπε:
''Ναι αλλά εσείς οι μεγάλοι δεν κλαίτε, εγώ που είμαι μικρός κλαίω όμως''
''Κάνεις λάθος'', του είπα. ''Κι οι μεγάλοι κλαίνε όταν είναι στεναχωρημένοι.''
''Δηλαδή κι εσύ στεναχωριέσαι;'' με ρώτησε.
''Εννοείται. Αν γίνει κάτι που δεν μου αρέσει θα στεναχωρηθώ και μπορεί και να κλάψω''
2.Περπατούσα για να γυρίσω σπίτι και σκεφτόμουν ότι όταν χτυπάμε το μικρό μας δαχτυλάκι σε κάποιο έπιπλο το πρώτο που συμβαίνει αυτόματα είναι να νιώσουμε τον πόνο, ύστερα να θυμώσουμε και ίσως να κατεβάσουμε κάποιο καντήλι κι ύστερα θα κοιτάξουμε τριγύρω μας για να προσπαθήσουμε να καταλάβουμε πώς συνέβη αυτό, πού χτυπήσαμε, γιατί χτυπήσαμε και τι συνέβη πριν χτυπήσουμε ώστε να μην ξανασυμβεί. (παρ'όλο που ξέρουμε ότι θα ξανασυμβεί')
3.Πριν από καιρό είχα αναφέρει σε κάποιον ένα ρητό του Λειβαδίτη που λέει:
Το βράδυ έχω βρει έναν ωραίο τρόπο για να κοιμάμαι. Τους συγχωρώ όλους έναν έναν.
4. Διάβασα ένα βιβλίο τις τελευταίες μέρες, ''Οι φυλακές της παιδικής μας ηλικίας'' .
Κράτησα πολλά και κυρίως δύο λέξεις. Πόνος και Θυμός.
Το αγαπημένο μου πράγμα στη ζωή μου μάλλον είναι η στιγμή που αυτά που πίστευα καταρρέουν και πρέπει να δοκιμάσω νέες μεθόδους, όπως η αγαπημένη στιγμή ενός επιστήμονα είναι όταν ένα δεδομένο δεν κολλάει σε μια παλιά θεωρία και πρέπει να σκεφτεί μια καινούρια ανατρέποντας όλη του την κοσμοθεωρία. Δεν είναι ευχάριστο γιατί οι πεποιθήσεις μας μας κάνουν να νιώθουμε ασφαλείςς και πως έχουμε τον έλεγχο των πραγμάτων, ταυτόχρονα όμως είναι και αρκετά απελευθερωτικό διότι έφτασε επιτέλους η στιγμή για μια νέα αρχή. Βλέπουμε ότι οι τρόποι που αντιμετωπίζουμε τις καταστάσεις μπορεί να είναι αποτελεσματικοί σε κάποιες καταστάσεις και όχι όλες και πώς ίσως για κάποιες καταστάσεις θα μπορούσαμε να βρούμε πιο αποτελεσματικούς τρόπους. Άλλωστε θα αντιμετώπιζες το ίδιο μια παρεξήγηση με τον κολλητό σου φίλο και με έναν άγνωστο; Όχι. Η παρεξήγηση με τον άγνωστο δε θα ήταν τόσο σημαντική μέσα σου(λογικά) και ο τρόπος που θα επικοινωνούσες με τους δύο αυτούς ανθρώπους θα ήταν πολύ διαφορετικός δεδομένου ότι η οικειότητα που έχεις με τον κολλητό σου για παράδειγμα, είναι πολύ μεγαλύτερη.
Το να επιλέξει κανείς να κατανοήσει τις πράξεις, τα λόγια, τη συμπεριφορά ενός ανθρώπου από τον οποίο έχει πληγωθεί και τελικά να τον συγχωρέσει για να μπορέσει να είναι ήρεμος μέσα του έχει μια λογική όταν συμβεί την κατάλληλη χρονική στιγμή. Ίσως δεν έχει λογική όταν η κατανόηση και η συγχώρεση έρχονται αυτόματα χωρίς να επιτραπεί στον άνθρωπο πρώτα να βιώσει πόνο και θυμό. Μπορούμε να σταματήσουμε τον πόνο που νιώθει το μικρό μας δαχτυλάκι τη στιγμή που χτυπάμε εάν αρχίσουμε να λέμε ''Ήταν πολύ λογικό να χτυπήσω καθώς περπατούσα γρήγορα και κοιτούσα πίσω μου γιατί κάτι άκουσα και ήθελα να δω τι είναι''; Όχι δεν μπορούμε. Είναι το φυσιολογικό να βιώνουμε τον πόνο. Ο πόνος μας δείχνει ότι κάποιο μέρος του σώματός μας κινδύνεψε να πάθει κακό. Είναι μηχανισμός του οργανισμού μας. Χτυπάμε, πονάμε, συνειδητοποιούμαι ότι κάτι κακό συνέβη, ελέγχουμε το σημείο από όπου έρχεται ο πόνος για να δούμε πόσο χτυπήσαμε ώστε να καταλάβουμε ποια θα πρέπει να είναι η επόμενή μας κίνηση. Το δάχτυλο είναι στη θέση του; Ματωσε; Μήπως θέλει ραμματα; Αν καθίσω λίγο θα περάσει; Πρέπει να πάω στο νοσοκομείο;
Για να τα καταλάβουμε όμως αυτά πρέπει οπωσδήποτε να βιώσουμε τον πόνο.
Αν κάτι στη ζωή μας μας πληγώσει, αυτόματα θα δημιουργηθούν συναισθήματα.
Οφείλουμε στον εαυτό μας να τα βιώσουμε
Έχουμε δικαίωμα να κλάψουμε. Να πούμε:
Νιώθω λυπημένος.
Νιώθω εξαπατημένος.
Νιώθω πληγωμένος.
Νιώθω προδομένος.
Νιώθω απογοητευμένος.
Νιώθω απελπισμένος.
Νιώθω θυμωμένος.
Νιώθω ντροπιασμένος.
Έχουμε δικαίωμα να νιώσουμε άσχημα για τον άνθρωπο που συνέβαλε στο να νιώσουμε άσχημα. Έχουμε δικαίωμα να θυμώσουμε μαζί του.
Κι όταν νιώσουμε τον πόνο, τον θυμό, όταν ''πενθήσουμε'' γιαυτό το άσχημο γεγονός που συνέβη , χωρίς να μπω στη διαδικασία να προσδιορίσω πόσο θα κρατήσει αυτό το πένθος γιατί μπορεί να κρατήσει 5 λεπτά, 2 μέρες, 2 χρόνια, τότε θα είμαστε έτοιμοι να κατανοήσουμε και να συγχωρήσουμε. Διαφορετικά εαν δεν βιώσουμε συναισθήματα κινδυνεύουμε να χάσουμε την ανθρώπινη μας υπόσταση. Κινδυνεύουμε να ξεχάσουμε τι σημαίνει να βιώνουμε όχι μόνο τα άσχημα αλλά και τα όμορφα συναισθήματα. Γιατί δεν είναι μόνο τα άσχημα αλλά είναι και τα όμορφα συναισθήματα που μαθαίνουμε να απωθούμε. Όπως όταν πετυχαίνουμε κάτι και δεν επιτρέπουμε στον εαυτό μας να νιώσει χαρά, περηφάνια, ενθουσιασμό ίσως γιατί ''πάμε για τον επόμενο στόχο'' ή ''κάτι μπορεί να συμβεί και να χαλάσει''.
Ακόμα κι όταν συμβαίνει κάτι που εμείς είμαστε οι μοναδικοί που συμμετείχαν, για παράδειγμα μια προσωπική αποτυχία τότε και πάλι δεν χρειάζεται να βιαστούμε να εκλογικεύσουμε τον πόνο και να πούμε
''Το ήξερα ότι θα συμβεί, δεν πειράζει''
''Έλα τώρα μην αρχίζεις τα μυξοκλάματα, είσαι δυνατός''
''Έλα δεν είσαι παιδάκι για να κάνεις έτσι''
''Οι άντρες δε κλαίνε''
Πειράζει. Κλάψε. Στεναχωρήθηκες. Πώς να μη στεναχωρηθείς; Ήθελες κάτι τόσο πολύ και τελικά δεν το πέτυχες. Ναι δεν το πέτυχες σήμερα, θα ξαναπροσπαθήσεις αύριο. Αλλά αν θες κλάψε. Θρήνησε σήμερα, ξαναπροσπάθησε αύριο. Βγάλε από μέσα σου το βάρος της απογοήτευσης. Θύμωσε ίσως με τον εαυτό σου. Ψάξε μια αγκαλιά κι αν δεν βρεις , αγκάλιασε τον εαυτό σου. Όταν θα είσαι έτοιμος πες όλα αυτά που ξέρεις στον εαυτό σου. Ότι δεν είσαι τέλειος, ότι είσαι άνθρωπος, ότι θα ξαναπροσπαθήσεις, ότι δεν χάθηκε ο κόσμος, ότι έχεις κι άλλες ευκαιρίες.
Κι οι μεγάλοι κλαίνε όταν είναι στεναχωρημένοι. Κι οι μεγάλοι στεναχωριούνται κι ας μην κλαίνε. (δεν κλαίνε το ίδιο εύκολα όλοι οι άνθρωποι. κάποιοι μπορεί να εκφράσουν την λύπη τους με άλλους τρόπους). Κι οι μεγάλοι πληγώνονται. Σίγουρα δε θα πέσουμε στο πάτωμα ενός καταστήματος και θα κλάψουμε όπως μπορεί να κάνει ένα παιδί 3 χρονών. Μάθαμε με τα χρόνια τι είναι κοινωνικά αποδεκτό. Αλλά αυτό δε σημαίνει ότι είμαστε αυτοί οι ατρόμητοι σουπερήρωες που κάποτε σαν παιδιά πιστεύαμε ότι ήταν οι γονείς μας. Το να βιώσουμε τα άσχημα συναισθήματα δεν μας κάνει αδύναμους και το να βιώσουμε τα όμορφα συναισθήματα δεν μας κάνει αφελείς.
Ό,τι καταλάβατε, καταλάβατε.